Ton ten Broeke


Soms lijkt de taal die we gebruiken in veranderingsprocessen afkomstig van Prorail of de NS. Zo kennen veranderingsprocessen ‘spoorboekjes’, is er sprake van een ‘rijdende trein’ en ‘parallelle sporen’. Het aardige van reizen met de trein is dat je je reis goed kunt plannen: wanneer vertrek je vanaf welk spoor? Wat er echter tijdens de reis gebeurt blijkt in de praktijk een stuk minder voorspelbaar en planbaar. Je kunt denken aan vertragingen, nieuwe ontmoetingen, verrassende gesprekken, irraties in de stiltecoupé en ongekende vergezichten. Planbaar en tegelijkertijd onvoorspelbaar dus. De reizigers die je tijdens je reis tegenkomt kennen allemaal hun eigen bestemming en hun eigen verhaal. Omdat dit me fascineert ontwikkelde ik de Verander Express. Een interactieve 'Think Shop' waar je je eigen en andermans opvattingen over veranderen kan onderzoeken en aanscherpen
Het liefst ben ik betrokken bij veranderingen in de praktijk. Niet alleen dénk ik mee, ik dóe ook mee. Niet voor niets is mijn motto ‘Samen in de klei’: al doende nieuwe perspectieven inbrengen en samen optrekken met de mensen die een verandering moeten realiseren. In die ‘veranderpraktijken in actie’ speel ik verschillende rollen, afhankelijk van waaraan behoefte is en wat op verschillende momenten nodig is. Afwisselend ben ik (mede) ontwerper van een veranderproces, coach, begeleider of trainer. Aan de hand van drie exemplarische voorbeelden illustreer ik mijn manier van werken.
Mede-ontwerper Bij een grote overheidsorganisatie wordt een groep medewerkers overgeplaatst naar een ander onderdeel. Het is de bedoeling dat medewerkers daar op een snellere en efficiëntere manier gaan werken. Ieders rol verandert, ook die van de managers die de introductie van de nieuwe manier van werken moeten begeleiden. Als ondersteuner van verandering ben ik in deze situatie mede-ontwerper. Samen ontwerpen we stap 1 van het verandertraject waarbij ik veranderkundige vragen inbreng. Vragen als: waarom (reden), waartoe (doel), is dit traject nodig, wat moet er gebeuren (inhoud), hoe gaan we dat doen en wie zijn betrokken? Zo werken we aan een gezamenlijk verhaal en streefbeeld. Pas als dat er is, volgt stap 2 waarbij ik suggesties geef om te komen tot antwoorden op die vragen; vanuit mijn veranderkundige expertise zie ik dat proces vaak duidelijk voor me. Aan de hand van mijn suggesties en de gezamenlijke beelden ontwerpen we samen verder. Verandercoach Het tweede voorbeeld speelt zich af in een fabriek. De directeur is verantwoordelijk voor het realiseren van veranderingen, gericht op het vergroten van de efficiëntie. Hier kies ik, in overleg met hem, de rol van persoonlijke coach en begeleider. Samen met hem onderzoek ik wat voor type veranderaar hij is en wat voor type hij wil zijn. Door bijvoorbeeld vragen als: wie ben ik als persoon? Welke visies op veranderen zijn er? (bij die vraag ben ik even expert). Welk repertoire is er zoal, wat past het beste bij mij en biedt mij de meeste kans op succes? Begeleider Als mede-initiatiefnemer en ontwerper van de leergang Veranderpraktijk werk ik graag met praktijkvragen van deelnemers, zoals: ‘hoe krijg ik zelfsturing in mijn organisatie echt werkend’? In deze leergang ben ik de persoonlijke begeleider van deelnemers en facilitator van het groepsproces. Vaak produceren deelnemers verhalen over wat er aan de hand is in hun organisatie. Waarbij het zomaar kan zijn dat patronen in dat vraagstuk herhaald worden in de manier waarop de deelnemer in het hier en nu presenteert en erop reageert. Ik maak dit type patronen bespreekbaar, waardoor er mogelijkheden ontstaan om het in de praktijk anders te gaan doen. Ik ben dus niet degene die in organisaties de verandering bedenkt of ‘uitrolt’. Mijn kracht en effectiviteit zit ‘m in de persoonlijke begeleiding van de mensen die de verandering moeten realiseren – altijd vanuit veranderkundig perspectief en ten dienste van hen die de klus moeten klaren. Naast mijn werk als adviseur ben ik als vakdocent verbonden aan de leergang Verandermanagement en organisatieontwikkeling.