De VeranderExpress is een interactieve ‘Thinkshop’ waarin je zelf aan de hand van korte interviewfragmenten één van de zes thema’s verkent en verdiept die spelen bij veranderingen in organisaties te weten:
- Macht
- Onvoorspelbaarheid
- Plezier
- Leiderschap
- Participatie
- Aandacht
De 14 geïnterviewden hebben ervaring met veranderen omdat ze bestuurder, adviseur, professor of consultant zijn. Ze vertellen niet zozeer over hoe het zou moeten maar ze delen hun ervaringen over hoe het gaat. Door hier naar te kijken en luisteren hopen we je aan te zetten tot onderzoek van je eigen perspectief. Juist de verschillen tussen de verhalen zetten aan tot nadenken. Juist andere opvattingen dan de opvattingen die je zelf al hebt dagen je uit om te reflecteren. Wanneer je tot nieuwe inzichten komt leidt dat tegelijkertijd tot nieuwe ‘veranderkundige’ opties.
De VeranderExpress is bedoeld voor iedereen die in de dagelijkse praktijk bezig is om zaken werkend te krijgen en te veranderen.
Groot of klein, complex of eenvoudig.
We dagen jou uit om jouw perspectief op je eigen vraagstuk te onderzoeken.
Macht
Er zijn verschillende definities van macht, zoals bijvoorbeeld de oerdefinitie van macht van Robert Dahls, die luidt:
“Macht is het vermogen van A om B dingen te laten doen die B eigenlijk liever niet wil.” Een achterhaalde definitie of toch niet?
De veranderaars in de VeranderExpress:
- Albert Jan Jongsma: “Vanuit macht en de positie die ik heb neem besluiten die ik soms niet kan toelichten waarbij het belangrijk is dat zij mij wel vertrouwen.”
- Thijs Homan: “Macht is iets wat mensen je toeschrijven.”
Onvoorspelbaarheid
In ons werk krijgen we van een opdrachtgever vaak vragen in de trant van ‘hoe krijg ik ze zover…?’
Het idee is dan dat er een interventie of een set aan interventies is die er voor moeten zorgen dat anderen hun gedrag gaan veranderen. Vaak komt in de praktijk echter ‘onvoorspelbaarheid’ de hoek om. Hoe ga je daar mee om?
- Hans Berends: “Ik zie onvoorspelbaarheid als het lopen in de mist. Het helpt mij om dan te denken vanuit middelen die ik ter beschikking heb om hier mee om te gaan.”
- Thijs Homan: “Ik ben benieuwd waar het gesprek ons brengt. Dat is voor mij een metafoor die past bij onvoorspelbaarheid.”
- Albert-Jan Jongsma: “Nu ik iets meer kilometers op de teller heb staan vind ik onvoorspelbaarheid eigenlijk wel leuk.”
Plezier
Vaak wordt in veranderprocessen de taal gebruikt van: moeilijk, ingewikkeld, lastig, weerstand, taai en ga zo maar door. Dat maakt het allemaal wel heel zwaar… Kunnen we er ook niet wat plezier aan beleven? Plezier is immers een essentiële levensbehoefte en een kracht van ieder mens.
- Leike van Oss: “Met lichtheid krijg je dingen in beweging en met zwaar maken niet. Daarom is het belangrijk om met lichtheid en plezier te blijven kijken naar situaties.”
- Thijs Homan: “Ik heb een oneindige nieuwsgierigheid naar hoe zaken gaan en dat geeft mij plezier, daarmee is plezier een uitkomst en geen voorwaarde.”
- Marcel Driessen: “Kijk vooral naar de dingen die goed gaan, dat geeft plezier.”
Leiderschap
Als er een onderwerp is in de managementliteratuur waarover veel geschreven is, dan is het wel Leiderschap. Talloze visies en opvattingen zijn er over, van gezaghebbend leiderschap tot gedeeld en gespreid leiderschap. Veel visies gaan over hoe het moet maar hoe gaat het in de praktijk? Een greep uit de opvattingen van onze geïnterviewden:
- Jesse Segers: “Leiderschap gaat in essentie over liefde.”
- Max Mouwen: “Ik vraag altijd als ik ergens kom werken ‘wie is hier de leider?’ en dan moeten mensen heel vaak heel lang nadenken en meestal zijn het er één of twee die niet eens aan de top van de organisatie zitten.”
- Daniëlle Zandee: “Leiderschap is niet een persoon maar is een activiteit.”
Participatie
Participatie is een verzamelterm, een container voor veel gelijksoortige betekenissen als inspraak, medezeggenschap en betrokkenheid. Je kunt in van alles en nog wat participeren en ook in verschillende mate. Dat is ook een van de grootste problemen met dit begrip.
- Antonie van Nistelrooij: “Het is vaak onduidelijk waar het precies over gaat, wat het betekent en het wordt nog weleens onder valse voorwendselen gedaan. Uiteindelijk wordt er niets met je inbreng gedaan.”
- Daniëlle Zandee: “Het voelt anders of ik iets mag vinden wat een ander bedacht heeft of dat ik daadwerkelijk betrokken word bij het creëren van oplossingen op het terrein waar ik expert op ben. Het vraagt van mij persoonlijk om op mijn handen te zitten.”
Aandacht
Wat is de betekenis van aandacht in veranderingsprocessen? Wanneer neemt aandacht af? Wanneer neemt aandacht toe?
- Hans Vermaak: “Het komt en het gaat en soms is er de vrees dat iets blijft. De bereidheid om alles te voelen zorgt er voor dat ik niet overweldigd word. Aandacht gaat over het recht doen aan de rijkheid van wat er speelt, aan de subtiliteit.”
- Eveline Schurink: “Aandacht betekent er zijn op het juiste moment.”
Ton ten Broeke – Samen in de klei
Soms lijkt de taal die we gebruiken in veranderingsprocessen afkomstig van Prorail of de NS. Zo kennen veranderingsprocessen ‘spoorboekjes’, is er sprake van een ‘rijdende trein’ en ‘parallelle sporen’. Het aardige van reizen met de trein is dat je je reis goed kunt plannen: wanneer vertrek je vanaf welk spoor?
Wat er echter tijdens de reis gebeurt blijkt in de praktijk een stuk minder voorspelbaar en planbaar. Je kunt denken aan vertragingen, nieuwe ontmoetingen, verrassende gesprekken, irritaties in de stiltecoupé en ongekende vergezichten. Planbaar en tegelijkertijd onvoorspelbaar dus. De reizigers die je tijdens je reis tegenkomt kennen allemaal hun eigen bestemming en hun eigen verhaal.
Omdat dit me fascineert ontwikkelde ik de Verander Express. Een interactieve ‘Thinkshop’ waar je jouw eigen en andermans opvattingen over veranderen kan onderzoeken en aanscherpen
Het liefst ben ik betrokken bij veranderingen in de praktijk. Niet alleen dénk ik mee, ik dóe ook mee. Niet voor niets is mijn motto ‘Samen in de klei’: al doende nieuwe perspectieven inbrengen en samen optrekken met de mensen die een verandering moeten realiseren.
In die ‘veranderpraktijken in actie’ speel ik verschillende rollen, afhankelijk van waaraan behoefte is en wat op verschillende momenten nodig is. Afwisselend ben ik (mede) ontwerper van een veranderproces, coach, begeleider of trainer. Aan de hand van drie exemplarische voorbeelden illustreer ik mijn manier van werken.
Marcel Kuhlmann – De spanning tussen nuttigheid en waardigheid
Veranderingsprojecten in organisaties negeren soms het kleine, het kwetsbare, het ongemakkelijke en het broze. De aandacht ontsnapt vaak naar het ‘daar en straks’, terwijl er in het ‘hier en nu’ nog zoveel te ontdekken en te leren valt. Ik wil graag het (inter)menselijke belichten, zeker daar waar het is ondergesneeuwd in key performance indicators, spreadsheets en organisatiedoelen. Er is echt niet zoveel nodig om samen met anderen tot betekenisvolle en zinvolle resultaten te komen – wanneer wij maar bereid zijn om kritisch na te denken over ons handelen en de effecten daarvan.
De klassieke manier om veranderingen door te voeren gaat uit van een lineaire benadering. Ik geloof meer in ‘viral change’: aansluiten bij spontane bewegingen. Dagelijks verandert er iets in organisaties. Mensen leren uit zichzelf, ongepland, zonder regisseur. Een wave in een stadion ontstaat ook niet via vooraf gemaakte afspraken. Wat ik doe, samen met de opdrachtgever, is die bewegingen opsporen, de connectiviteit versterken, het onderlinge contact bevorderen, zodat er variatie ontstaat en het gesprek over wat ertoe doet.
Elke situatie is weer anders. Er zijn geen organisatiemodellen of formats waarmee je problemen oplost. Ik vergelijk processen in organisaties wel eens met een relatie: weet je nog het moment waarop je elkaar ontmoette en verliefd werd? En het moment waarop je zei: we zijn een stel? Beschrijf eens het proces tussen het eerste en tweede moment?
In retrospectief is pas vaak goed te zien hoe het is verlopen. In organisaties is dat niet anders.
De VeranderExpress start in september of oktober
Coupé Onvoorspelbaarheid … van 9.00 – 12.30 uur
Coupé Plezier … van 9.00 – 12.30 uur
Coupé Leiderschap … van 9.00 – 12.30 uur
Coupé Participatie … van 9.00 – 12.30 uur
Coupé Aandacht … van 9.00 – 12.30 uur
Coupé Macht … van 9.00 – 12.30 uur
De exacte locatie volgt nog maar kan een van de drie Grytte locaties zijn: in Driebergen, Utrecht of Amsterdam.
Deelname aan de Thinkshops vraagt een investering die als volgt is opgebouwd:
Een losse Thinkshop kost € 250 en elke Thinkshop die je er bij boekt kost € 150.
