Wie aan verandering werkt in organisaties, komt vroeg of laat verhalen tegen. Over wat een goed team is, bijvoorbeeld. Over hoe het nu gaat. Of over hoe de toekomst eruitziet. Soms zijn ze bewust, soms wat meer impliciet, maar ze hebben altijd invloed. Door verhalen te vangen, ontrafelen en zichtbaar te maken, kun je je er samen toe verhouden en ervoor kiezen om nieuwe plot lijnen te ontwikkelen. Om zo beweging mogelijk te maken.
Verhalen in organisaties
Als coaches en organisatieontwikkelaars merken we het elke dag: de verhalen waar we als mensen in leven en werken sturen ons, dikwijls zonder dat we doorhebben op welke manier – of in welke mate. Die rol en werking van verhalen in organisaties fascineren ons al jaren: hoe ze mensen vast kunnen zetten óf juist voor verandering kunnen zorgen. Hoe ze kunnen verbinden en betekenis geven of juist afstand en verwarring scheppen. En vooral: de ruimte en beweging die ontstaat als je de bestaande verhalen over mensen zelf, de organisatie en de omgeving zichtbaar weet te maken, samen kunt ontrafelen en durft te vernieuwen. De leergang Verhalen Veranderen verkent de manier waarop je kunt werken met verhalen in de context van organisatieverandering en teamontwikkeling.
‘Verhalen’ in meervoud, want naast het dominante verhaal zijn er altijd andere verhalen in elke persoon, groep of organisatie. Die meerstemmigheid kan productief uitpakken: perspectieven die elkaar corrigeren, aanvullen of verdiepen. Maar net zo vaak ontstaat er een kakofonie, of doet een belangrijk deel van de invalshoeken nooit mee. Hoe zorg je dat de verschillende verhalen elkaar versterken en bijdragen aan de onderlinge verbinding? En hoe kom je samen tot nieuwe verhalen die uitnodigen tot actie?
Zeker complexe vraagstukken of contexten vragen om een andere benadering. Verhalend veranderen kan juist in die complexiteit zorgen voor betekenis en beweging. Het gaat daarbij niet om een mooie gepolijste corporate story te maken, evenmin gaat het alleen om het verhaal van de leider. Het gaat erom al die kleine verhalen en anekdotes van iedereen te benutten om tot beweging te komen en betekenis te creëren.
Het traject bestaat uit drie tweedaagse bijeenkomsten:
Bijeenkomst 1: Op verhaal komen en versterken van verhaalvaardigheid (januari 2024)
In de eerste bijeenkomst staat jouw persoonlijke verhaal centraal. Welke vraagstukken spelen er in jouw praktijk waar verhalend veranderen een rol in kan spelen? Hoe werken eigen thema’s en ervaringen door in wat jij wilt met verhalend veranderen? Hiermee krijg je enerzijds zicht op jouw eigen verhaalvorming, anderzijds verbreed je jouw repertoire op het gebied van verhalende vragen die je aan jezelf en aan anderen kunt stellen.
Daarnaast verkennen we hoe ‘verhalend veranderen’ werkt. Wat verstaan we eigenlijk onder een verhaal? Welke rol spelen verhalen in organisaties, en (dus) in organisatieverandering? Hoe kun je ze expliciteren, onderzoeken en vernieuwen? Welke vaardigheid vraagt dat? Hoe creëer je een vertel- en luistersetting waarin verhalen goed uit de verf komen? En hoe kun je de verhalen die rondgaan in de organisatie vangen en delen, ook als mensen niet tegelijk op dezelfde plek zijn?
Bijeenkomst 2: Ruimte maken voor meerdere verhalen tegelijkertijd (februari 2024)
Tijdens de tweede bijeenkomst richten we ons op de praktijk van het werken met verhalen
in het kader van organisatieverandering. Verhalen beïnvloeden wat er mogelijk is – vaak zonder dat we ons er bewust van zijn. Verhalen kunnen verbinden of bevrijden, maar ook verhullen of vertroebelen. Ze kunnen de situatie vastzetten, maar ook beweging mogelijk maken. We zijn gefascineerd door al die verschillende ‘werkingen’ die verhalen kunnen hebben. Hoe kun je die als veranderaar positief beïnvloeden? Als je een team aantreft in een verhaal dat hen vastzet, wat kun je dan doen? Hoe ga je ermee om als er een dominant verhaal leeft over de organisatie waar te veel mensen zich niet in herkennen? Of als je het tegenovergestelde aantreft: een kakofonie aan verhalen waar geen lijn in zit? Hoe versterk je dan de verbinding zodat gezamenlijke beweging mogelijk wordt? En stel je voor dat je met een team werkt dat klaar is om een stap te gaan zetten: hoe kun je dan verhalen inzetten om inspiratie voor de toekomst te creëren? Tijdens deze bijeenkomst bespreken en onderzoeken we deze en nog meer verschillende werkingen die verhalen kunnen hebben, aan de hand van theorie en voorbeelden uit onze veranderpraktijk.
Bijeenkomst 3: Verhalen in beweging in grotere systemen (april 2024)
In de derde bijeenkomst verleggen we het aandachtsgebied naar grotere systemen, zoals organisaties, waarin verschillende verhalen te vinden zijn over verleden, heden en de gewenste toekomst. In complexe systemen is verhaalontwikkeling uitdagend omdat belangen soms tegengesteld zijn of mensen elkaars verhalen niet kennen. Hoe kun je meerstemmigheid inzetten om een grotere beweging te creëren in de organisatie? Op welke wijze kun je verhalen vangen, delen en versterken? Met welke interventies en werkvormen kun je het verhaal van je organisatie en team verder ontwikkelen? In deze bijeenkomst leer je hoe je in complexe vraagstukken waarin het vastloopt, alternatieve verhalen kunt vinden en versterken. Om daarmee stappen richting de gewenste toekomst te zetten. Hoe kies je voor een (nieuw) gezamenlijk verhaal en hoe wakker je daarmee energie aan voor de toekomst? Hoe kun je verhalen inzetten om het voorstellingsvermogen op te rekken? Hoe kunnen verhalen uitnodigen tot actie?
Belangrijke kenmerken van de aanpak in dit traject:
- We werken aan de hand van vraagstukken uit de werkpraktijk van iedere deelnemer. We nodigen deelnemers uit om tussen de bijeenkomsten in aan de slag te gaan met inzichten en experimenten.
- We werken met een persoonlijke aanpak waarbij je aan de hand van je persoonlijke verhaal ervaart welke dynamiek ontstaat wanneer verhalen gedeeld worden.
- Met behulp van uiteenlopende en inspirerende werkvormen leer en ervaar je hoe je verhalen kunt opsporen, ontwikkelen en delen.
- We maken telkens een afwisseling tussen ervaring, reflectie en theoretische onderbouwing over de werking en toepassing van verhalen.
- We reflecteren op de dynamiek in de groep die stimuleert dan wel belemmerend is in het ontwikkelen en delen van verhalen.
- Tijdens de leergang gaan we niet alleen praten, maar ook schrijven, als verhalende manier om te reflecteren op betekenisvolle momenten in jouw praktijk en in de leergang.
Gedurende de leergang werken we met het in oktober 2022 verschenen boek ‘Verhalen Veranderen: beweging brengen in teams en organisaties’ bestaande uit theoretische uitgangspunten en verhalende werkvormen.
De docenten hebben allemaal ruime ervaring als adviseur en begeleider van veranderprocessen en zijn allen verbonden aan Kessels & Smit, The Learning Company. Ze zijn auteur van verschillende publicaties waaronder het boek ‘Verhalen Veranderen’ en faciliteren de bijeenkomsten, verzorgen de vaste onderdelen en ondersteunen je bij het leerproces.
Martijn van Ooijen werkt als veranderkundig adviseur en procesbegeleider veelal aan de wat grotere, complexere organisatievraagstukken. Martijn heeft zijn promotieonderzoek bij de Vrije Universiteit, leerstoel cultuurverandering, gericht op narratives en tijd – hoe in veranderingsprocessen verschillende verhalen over urgentie op elkaar inwerken. Martijn is tevens auteur van Imperfecte adviseur, persoonlijke verhalen over het werk.
Lieve Scheepers werkt als procesbegeleider aan organisatievraagstukken. Ze is gefascineerd door de samenhang der dingen en door de kruispunten waar individuele, team- en organisatie verhalen elkaar ontmoeten. Ze houdt ervan om die complexiteit goed in de ogen te kijken: Welke dynamieken laten zich zien of net niet, welke onderliggende patronen, waar zit energie en waar ongemak? Ze schept graag een veilige setting waarin mensen elkaar in alle rust hun verhalen over wat hen bezig houdt kunnen vertellen en met aandacht kunnen luisteren. Om zo samen vanuit onderlinge verbinding, wederzijds vertrouwen en gevoel van gelijkwaardigheid te kunnen werken aan dat wat er voor hen toe doet.
Koen Weber is als organisatieadviseur gefascineerd door de werking van verhalen bij veranderprocessen en teamontwikkeling. In zijn werk ontwerpt en begeleidt hij verschillende verhalende interventies die ruimte creëren voor ontwikkeling.
Joeri Kabalt werkt als veranderkundige en is gefascineerd door verwondering, werken met verhalen en het leven van betekenisvolle vragen. Haar promotieonderzoek ging over praktijken om verwondering in het dagelijks leven en in organisaties te versterken. Joeri is tevens auteur van ‘Waarderend Veranderen: Appreciative Inquiry in de dagelijkse praktijk van managers’ en van ‘Leven van je tijd: een bundeling van persoonlijke verhalen over betekenisvol leven’.
Bronnen:
- Verhalen Veranderen, Saskia Tjepkema, Joeri Kabalt, Martijn van Ooijen, Luc Verheijen, Koen Weber, Lieve Scheepers
- Leven van je tijd, Joeri Kabalt, Nina Timmermans
- Imperfecte adviseur, Martijn van Ooijen, Thijs Homan, Antonie van Nistelrooij, Mieke Moor, Marcel Kuhlmann, Aart Goedhart, Barbara van der Steen
- Telling the story, The heart & soul of succesful leadership, Geoff Mead
- Re-authoring the world, the narrative lens and practices for organisations, communities and individuals, Chené Swart
- Narratieve therapie in de praktijk, verhalen die werken, Michael White
- Dialogic Organization Development, the theory and practice of transformational change, Gervase R. Bushe, Robert J. Marshak
- Storytelling handbook, organisatieverhalen voor managers, trainers en onderzoekers, Suzanne Tesselaar, Annet Scheringa
Editie 2 2024
Bijeenkomst 1: dinsdag 15 en woensdag 16 oktober 2024
Bijeenkomst 2: dinsdag 12 en woensdag 13 november 2024
Bijeenkomst 3: woensdag 8 en donderdag 9 januari 2025
Locatie: nog nader te bepalen
Kosten: € 3.200,-
