Zingeving in deze ‘krimpende tijd’

Resonance als zuurstof voor de mens

Een eerste introductie van dit onderzoek bij de Universiteit voor Humanistiek, Leerstoel ‘Leiderschap & Zingeving’

Als je leidinggevende of adviseur bent, herken je het misschien wel: je staat ‘s ochtends op, je logt in en je gaat aan de slag. Je bent je niet bewust dat je dit werk doet in een ambigue tijd van globalisering en toenemende afhankelijkheden. En je staat er waarschijnlijk ook niet vaak bij stil dat dit invloed heeft op jouw beleving van jouw werk. Onderzoekers en filosofen buigen zich hier wél over. Zij zien dat er iets interessants gaande is; enerzijds willen veel leiders en adviseurs iets wezenlijks bijdragen aan de wereld waarop ze rondlopen. Anderzijds valt op dat dezelfde mensen niet goed weten wat ze precies kúnnen bijdragen en hoe. Door de beweeglijke tijd is niet altijd voelbaar wat het resultaat is van jouw werk. Veel banen zijn tijdelijk, veel problemen lijken onoplosbaar; waar te beginnen? Het lijkt prettig om werk te hebben dat je zelf mag invullen maar die vrijheid heeft ook een keerzijde.
Deze post gaat in op een aantal vragen: waarom dit onderzoek? En wat hebben leiders en adviseurs er aan?

Waarom dit onderzoek?
De aanleiding is dat leiders en adviseurs steeds vaker worden teruggeworpen op zichzelf in deze beweeglijke tijd. Dit vraagt om een nieuwe manier van reflecteren op wat je doet en de keuzes die je maakt. En juist deze tijd en ruimte staat onder druk. Steeds meer mensen raken op een diepere laag vervreemd van zichzelf, hun werk en omgeving, vaak zonder het door te hebben. In de ogen van filosoof Hartmut Rosa komt dit door het versnelde tempo waarin veranderingen elkaar opvolgen in combinatie met wat hij noemt ‘de krimpende tijd’; we willen steeds meer in minder tijd. Het online werken sinds Corona heeft dit alleen maar versterkt. We zijn nog efficiënter geworden en we ervaren steeds minder wat Rosa ‘Resonance’ noemt; ‘het weerklinken in de wereld’.

Resonantie verwijst naar de trilling die we ervaren als we samenvallen met ons werk of met anderen in een ontmoeting, bijvoorbeeld met collega’s of klanten of burgers, patiënten, studenten. Het gaat daarbij om die momenten waarin het werk in de ‘aanraking’ voelbaar wordt. De bakker heeft dat met z’n deeg, de dirigent met z’n orkest en ook leidinggevenden en adviseurs hebben dit nodig in hun dagelijkse werk, bijvoorbeeld door in volle aandacht een tekst te schrijven of een presentatie te geven of bij ontmoetingen met andere vibrerende ‘wezens’. Hoe minder momenten van resonantie hoe eerder we vervreemd raken van wat wezenlijk voor ons is. Vanuit deze kijk rijst de vraag wanneer leidinggevenden en adviseurs resonantie kunnen ervaren in een tijd waarin de veranderingen alleen maar sneller gaan en de efficiëntie door de technologie alleen maar toeneemt.

Wat hebben leiders en adviseurs er aan? 
Rosa wijst ons op resonantie als zuurstof voor de mens: een lichamelijke sensatie en vibratie die je krijgt, het gevoel dat je leeft! Hij wijst op de waarde van deze ervaring als zingevend moment. Een mooi startpunt is om te beseffen dat ‘tijd om na te denken’ niet vrije tijd is maar een wezenlijk onderdeel van jouw werk. Als je stilstaat, aantekeningen maakt over wat je ervaart of als je wandelt om te mijmeren, dan kun je pas ‘downloaden’ wat er zich in jouw belevingswereld afspeelt. Op een dieper niveau bevindt zich zeer relevante informatie voor jouw project of jouw volgende loopbaanstap. Deze informatie is niet alleen van waarde voor de kwaliteit van jouw werk, het doet ook direct iets met de beleving van jouw werk. Op het moment dat je toegang krijgt tot dit diepere niveau ervaar je resonantie omdat de wezenlijke vragen, twijfels en inzichten tot je komen. Kortom, elk uur werken vraagt om 10 minuten ‘niet doelgericht’ voelen en elke werkdag vraagt om een uur reflecteren op wat je ervaren hebt. Tijdens deze momenten doet het onbewuste zijn werk, mits je ook echt oog hebt voor de intuïtieve ingevingen die dan ontstaan. Dus houd een notitieboekje in de aanslag!

Een eerste handreiking:
Verder wijst dit jou er op dat voor het ervaren van resonantie, het vaak niet zozeer gaat om ‘wat’ je doet in jouw werk, maar vooral om ‘hoe’ je jouw werk inricht. Hoe vorm jij de processen van samenwerking in jouw project? Wie wil je spreken, wanneer en hoe? Wat doe je als een samenwerking stagneert? Elke interventie, of het nu een telefoontje, een e-mail of een telefoongesprek is – is daarbij een gelegenheid. Welk medium je kiest is zeer bepalend voor jouw effectiviteit maar ook voor jouw gevoel van resonantie en zingeving en hoe je de ontmoetingen vervolgens aangaat vraagt alertheid en aandacht. Deze eerste handreiking is een reflectie-opdracht en een aantal vragen om over na te denken.

Sta ten eerste eens stil bij jouw ervaringen van de afgelopen werkweek. Noteer drie momenten in jouw werk waarin je voelde dat het soepel en lekker liep, de activiteit bracht je energie, je voelde je in je element: Wat gebeurde er? Wat maakte dat je het zo ervoer? Kijk nu naar wat je hebt opgeschreven, wat vertellen deze momenten jou? Wat vertelt je dit over ‘hoe’ jij jouw werk wilt inrichten (vaak in de kleine momenten)?

Verder verdiepen in het onderwerp?

  1. Ben je beschikbaar voor een interview/gesprek in dit onderzoek? We komen er graag over in gesprek. Stuur jouw mail naar: [email protected].
  2.  Zoek je verdere verdieping? De 10e leergang Proceskunde, werken met aandacht voor het kundig worden in het werken met aandacht of kijk naar het boek hierover.

Of kijk via deze links: https://www.corporate-education.com/leergang/proceskunde/ en het boek:https://webshop.kessels-smit.com/nl/proceskunde-een-pleidooi-voor-werken-met-aandacht.html